Kitap Okuma Tarih Mi Oluyor! - 218
Türkiye'nin en güncel ve en kapsamlı haftalık podcast bilgi ve haber bülteni...
Kitaplar, artık insanlar için değil de Büyük Dil Modelleri (LLM - Large Language Models) için mi yazılacak?
Kitapları insanlar değil de LLM’ler mi okuyacak? Kitap okumak genel insan davranışı olmaktan çıkarak otantik bir kültürel değere mi dönüşecek?
Nereden çıktı şimdi demeyin!
Çevrenizdeki orta ve üstü yaşlardaki birçok kuşak temsilcisinden eminim “gençler hiç kitap okumuyor” yakınmasını sıklıkla duymuşsunuzdur. Bu söylemler yaygın olarak doğru olsa da, sandığımızın aksine bu, “bir gençlik hatası, eksikliği, kuşak yetersizliğine” işaret etmiyor olabilir; çağın getirdiği yeni nesil bir gerçeklik olabilir.
Belki de eksiklik gençlerde değil, yaşı kemale eren kuşaklardadır ve olasıdır ki yalnızca bu değişen dünyayı yeterince kavrayamıyorlar.
Bu arada, hani aramızda kalsın, yaşı kemale erenlerde de kitap okuma alışkanlığı giderek kayboluyor. (Zihninizden geçirdiğiniz, ‘canım Türkiye’de zaten kitap okuma alışkanlığı çok düşük’ itirazlarını bu parantez içinde bırakalım.) ;)
Podcast bültenimizde bu hafta başka bir parantez açalım ve sesin (podcast’in) geleceği yerine bu hafta “yazıyı ve geleceğini” biraz konuşalım. Ama sözü Joshua Rothman'a bırakacağım. Hafta içinde The New Yorker'da "Okumaya Ne Oluyor?" (What’s Happening to Reading?) başlıklı etkileyici bir yazı yazan Rothman epeydir zihnimi kurcalayan sorulara etkileyici yanıtlar içeren bir çerçeve çizmiş.
Yazının tamamını okumanızı öneririm, ama ben burada özellikle dikkat çekmek istediğim bölümleri sizinle paylaşmakla yetineceğim.
………
“Günümüzde okumanın niteliği değişti. Hala pek çok insan geleneksel kitap ve dergileri okumaktan keyif alıyor ve hatta ağ çağının bir tür hiper okuryazarlık sağladığı okuyucular da var; onlar için akıllı telefon, cebinde taşınan bir kütüphane. Ancak diğerleri için, eski moda, ideal okuma türü (özenle hazırlanmış metinlerle yoğun, uzun, baştan sona karşılaşmalar) neredeyse çağdışı hale geldi. Bu okuyucular bir kitabı e-okuyucuda başlatıp, sesli anlatım yoluyla hareket halindeyken devam edebilirler. Ya da kitapları tamamen bırakıp, akşamları Apple News ve Substack'i taradıktan sonra Reddit'in tembel nehrinde sürüklenebilirler. Günümüzde okumada hem dağınık hem de yoğun bir yan var; ekranın üzerinde akan birçok rastgele kelime içerir, ancak YouTube, Fortnite, Netflix ve benzeri platformların gizli varlığı, okumaya başladığımızda durmamayı sürekli olarak seçmemizi sağlar.”
(…..)
“Son birkaç on yılda, birçok akademisyen okuma alışkanlığının azalmasını, matbaa icadıyla başlayan ve yayınlanmış basılı eserlerin yapılandırılmış bir ekosisteminin hakim olduğu tarihsel bir dönem olan “Gutenberg Parantezi”nin kapanması olarak gördü. Teoriye göre, internet bizi daha serbest, merkezi olmayan ve diyaloga dayalı bir iletişim biçimine geri döndürerek bu parantezi kapattı. Kitap okumak yerine, yorumlarda tartışabiliriz. Hatta bazı teorisyenler, tarihçi Walter Ong'un "ikincil sözlülük" olarak tanımladığı, konuşmanın ve alıp vermenin metnin varlığıyla güçlendirildiği bir tür sözlü kültüre geri döndüğümüzü öne sürdüler. Podcast'lerin, haber bültenlerinin ve memlerin yükselişi bu görüşe itibar kazandırdı. "The Joe Rogan Experience", bir kamp ateşinin etrafında, eski Yunanlılar gibi sohbet yoluyla bilgi aktaran birkaç adam olarak anlaşılabilir.”
(……)
“Ocak ayında, ekonomist ve blog yazarı Tyler Cowen, “yapay zeka için yazmaya başladığını” duyurdu. Artık, yayınladığı her şeyin sadece insanlar tarafından değil, yapay zeka sistemleri tarafından da ‘okunduğunu’ varsaymanın makul olduğunu öne sürdü ve bu ikinci tür okuyucu kitlesini önemli görmeye başladığını belirtti. Cowen, “Çok az istisna dışında, hayattayken ünlü olan düşünürler ve yazarlar bile sonunda unutulur” dedi. Ancak yapay zeka unutmayabilir; hatta, onlara yeterince metin sağlarsanız, gelecekteki okuyucuların etkileşime girebileceği “düşünme şeklinizin bir modelini” çıkarabilirler.”
(……)
“Okuma otomatikleştikçe okuma kültürüne ne olacak? Metnin akıcı, değiştirilebilir, kırılabilir, soyutlanabilir olarak görüldüğü bir geleceğe doğru ilerlediğimizi varsayalım. Bu gelecekte, insanlar genellikle metnin daha kısa ve daha özlü hale getirilmesini veya podcast veya çoklu metin raporu gibi farklı bir şeye dönüştürülmesini isteyerek okuyacaklar. Bir yazının özünü anlamak, onu biliyormuş gibi hissetmek kolay olacak ve bu nedenle metinle karşılaşma kararı, eserin olumlu bir şekilde kabul edilmesini gerektirecek. Bazı yazarlar, kişiliklerinin gücüyle insan okuyucuları baştan çıkarmaya çalışacak; diğerleri ise basitçe “yapay zeka için yazdıklarını” varsayacak. Belki de yeni stilistik yaklaşımlar, otomatik okumayı engellemeyi ve sadece insanlar için okuma alanları oluşturmayı amaçlayacak. “Orijinalleri” gerçekten okuyan insanlar nadir olacak ve diğerlerinin sahip olmadığı içgörülere sahip olacak ve diğerlerinin vazgeçtiği deneyimlerin tadını çıkaracaklar, ancak “okumuş” olmanın eğitimli veya zeki olmanın bir göstergesi olduğu dönem büyük ölçüde sona erecek. Derin okuyucuları yüzeysel okuyuculardan ayırmak zor olacak; belki de yapay zeka destekli okuma yeterince yararlı olursa, bu terimler artık geçerli olmayacak. Metinler, fikirlerin geçici bir dinlenme yeri olan geçiş ortamı olarak değerlendirilebilir. Bugün genellikle bir son nokta, bir doruk noktası, bitmiş bir çaba birimi olarak görülen bir yazı, iyi ya da kötü, başka bir şeye giden bir basamak olarak deneyimlenebilir.”
Youtube’a göre insanlar podcast’i izlemek istiyor!
YouTube CEO'su Neal Mohan, "YouTube'da podcast yayınlamak ve algoritmanın her gün sizin için yeni kitleler bulmasını sağlamak, ne kadar büyük bir podcast yayıncısı olursanız olun, gerçekten çok güçlü” dedi. YouTube CEO'su Neal Mohan, The Ankler CEO'su ve Genel Yayın Yönetmeni Janice Min ile birlikte Cannes Lions'da davetli bir kalabalığa seslendi ve videonun podcasting'in büyümesinin merkezinde yer aldığını öne sürdü. Neal Mohan, "İnsanlar aslında sadece podcast dinlemek istemiyorlar, podcast izlemek istiyorlar, bu sohbetin gerçekleşmesini izlemek istiyorlar... Video gerçekten büyük bir bahisti, bunun doğru olduğu ortaya çıktı" diye konuştu.
Spotify’a video eklemek karbon emisyonunu 50 kat artırıyor
Yeni bir araştırmaya göre, Spotify'ın müzik platformuna video entegre etmesinin yıllık çevresel etkisi, karbon emisyonlarında Paris ve New York arasında fazladan 374.000 uçuşa eşdeğer bir artış anlamına gelebilir. Karbon yönetimi şirketi Greenly, ekranların açık olması ve aydınlatılması gerektiğinden ve video daha fazla veri ve işlemci gücü kullandığından, videonun önemli ölçüde daha enerji yoğun olduğunu söylüyor. Çalışma, yalnızca sesli bir platforma video eklemenin her saat 50 kat daha fazla karbon emisyonu anlamına geldiğini belirtiyor.
Videoya eklenen sesli reklam hatırlamayı artırıyor
Sesle para kazanma şirketi Audion, videoya sesli reklam eklemenin marka hatırlanabilirliğini artırdığını gösteren bir çalışma yayınladı. Video genellikle görüntüyü aktif olarak izlemeden tüketiliyor ve bu nedenle reklamlardaki sesli mesaj hem video hem de ses kullanıcılarına ulaşıyor.
Metacast artık özel ve ücretli RSS beslemelerini destekliyor
Podcast uygulaması Metacast artık özel ve ücretli RSS beslemelerini destekliyor ve tıpkı herkese açık programlarda olduğu gibi transkriptlere, özetlere, oluşturulan bölümlere ve daha fazlasına erişebileceksiniz. Beta şu anda maliyetleri yönetmek için bir özel beslemeyi takip etmenize izin veriyor.
Podcast Avustralya’da ana akım haline geldi
Edison Research ve CRA tarafından yayınlanan Infinite Dial Australia 2025, podcasting'in Avustralya'da artık ABD ve İngiltere'ye katılarak ana akım medya haline geldiğini gösteriyor. Avustralyalıların %52'si her ay bir podcast dinliyor ve bu oran İngiltere'yi (%51) geride bırakarak ABD'ye (%55) yaklaşıyor. Veriler ayrıca Avustralyalıların üçte birinden fazlasının arabada podcast dinlediğini, müzik dinleyenlerin oranının %50 olduğunu ve radyo dinleyenlerin oranının ise %84 olduğunu gösteriyor.
CNN Audio, CNN Podcasts olarak değişiyor
CNN Audio adını değiştiriyor, CNN Podcasts olarak değiştiriyor. CNN, hızla büyüyen ses (ve giderek artan oranda video) sektörüne yeni yetenekler ve formatlar getirerek podcast işini büyütmek istiyor. Bu kapsamda CNN, CNN Audio olan bölümün adını CNN Podcasts olarak değiştiriyor. CNN Podcasts Başkanı Steve Lickteig, "Gerçek şu ki, bunlar podcast. Sektör ve daha da önemlisi kamuoyu bunları böyle adlandırıyor" diyor.
Sağlık Podcast Zirvesi bir ilki gerçekleştirecek
Mission Based Media, Sağlık Okuryazarlığı Ayı ile aynı zamana denk gelecek şekilde 1-2 Ekim 2025 tarihlerinde gerçekleşecek çığır açıcı bir sanal etkinlik olan Health Podcast Summit'in lansmanını duyurdu. Bu ilk zirve, podcasting aracılığıyla kanıta dayalı sağlık iletişiminin standartlarını yükseltmeye özel olarak odaklanan ilk sektör buluşmasını temsil ediyor.
Sektörde Başka Neler Oluyor?
Yeni bir podcast proje yönetim aracı olan Northflow resmi olarak kullanıma sunuldu. Ürün özellikle podcast ajansları ve birden fazla şovu yöneten ekipler için tasarlandı ve "podcast prodüksiyonunu her gün yapan insanlar için kolaylaştırmayı" vaat ediyor.
Yeni bir podcast arama motoru hizmete girdi. Posuma "daha çeşitli ve daha adil bir ses ortamı" sağlamayı vaat ediyor. Posuma, algoritmalara ve sıralamalara güvenmek yerine içerik filtrelerine odaklanıyor. Kullanıcılar özellikle konuya, formata veya uzunluğa göre arama yapabiliyor.
Cumulus Media ve Signal Hill Insights'ın yeni araştırmasına göre, artan video seçeneklerine rağmen ses, podcast tüketiminin birincil biçimi olmaya devam ediyor .
Kurgu podcast uygulaması Apollo geçen ay kapandı. Kurucular bir e-postada "Kurgu podcast severler için bir alan oluşturmaya gönül verdik. Yarattığımız şeyle inanılmaz derecede gurur duymamıza rağmen, dinleyici tabanını hizmeti uzun vadede sürdürecek kadar büyütemedik” denildi.
Associated Press, SoundStack'in ses akışı ve içerik yeniden kullanımı için geliştirdiği araç paketi için şirketle anlaşma imzaladı.
SiriusXM Media, dijital ses performansıyla ilgili daha iyi verileri medya miks modellerine taşımak için Innovid ile ortaklık kurduğunu duyurdu.
Ausha, Universal Production Music ile ortaklığını yenileyerek Ausha kullanıcılarının bölümleri için 500'den fazla müzik parçasına erişmesini sağladı.
Podcast oluşturma aracı Alitu artık Patreon, bağış veya üyelik sayfanıza bağlantı vermenin kolay bir yolu olan fonlama etiketi de dahil olmak üzere daha fazla Podcasting 2.0 özelliğini destekliyor.
Kitap: Herkes Podcast Yapabilir
Bültenimizi hazırlarken içerik kürasyonlarımız için PodNews, RainNews, Podcast Business Journal‘dan yararlanıyorum.
Umarım keyifle okuduğunuz bir bülten olmuştur. Arkadaşlarınızı ve dostlarınızı bültenimizden haberdar ederek ve abone olmalarını sağlayarak bizi destekleyebilirsiniz.
Ayrıca bültenimize ilişkin görüş ve önerilerinizi paylaşırsanız memnuniyet duyarım. ozcanyazici@sosyalink.net e-posta adreslerinde mesajınızı bekliyor olacağım!
Haftaya görüşmek üzere, sağlıklı kalın!